40-lecie Klubu Haftu Złotych i Bursztynowych Barw przy PSS Społem

Na wystawie zaprezentowano dorobek twórczy z dawnych czasów i ten współczesny. Oprócz haftów na wystawie zobaczyc można kraszanki, plecionki, wiklinę i grafikę. Działalność klubu to systematyczna i nieustanna edukacja, to ciągłą popularyzacja sztuki ludowej Borów Tucholskich jak również promocja regionu igłą, nicią i barwami malowana.

O początkach działaności klubu, udział w licznych konkursach, plenerach, warszatach, promocja borowiackiej sztuki przybliży poniższe sprawozdanie.

Twórca ludowy jest ikoną regionalizmu, stróżem tradycji,  animatorem,
nauczycielem i stanowi o sile miejscowej kultury 

Sprawozdanie z czterdziestoletniej działalności

Klubu Haftu Złotych i Bursztynowych Barw przy PSS Społem w Tucholi 

Na przełomie lat 1975/1976 w Ośrodku Praktyczna Pani  przy PSS Społem w Tucholi rozpoczął się kurs haftu II stopnia dla pracowników i członków spółdzielni. W wyniku wielkiego zainteresowania, zapału i chęci  kontynuowania tego kunsztownego, artystycznego rękodzieła w 1976 r. powstał klub haftu, który przyjął nazwę Miłośników Złotych i Bursztynowych Barw. Miejscem cotygodniowych spotkań stał się ośrodek Praktyczna Pani. Przewodniczącą, instruktorką służącą fachową pomocą została Helena Grabkowska, uznana mistrzyni w  zakresie haftu kaszubskiego. Hafciarki zrzeszone w klubie w swoich pracach początkowo bazowały na wzornictwie szkoły  wdzydzkiej, a następnie na stworzonej przez Helenę Grabkowską szkole tucholskiej. Ten własny styl w złotej tonacji szybko zdobył uznanie etnografów. W 1983r. Chojnicki Oddział Zrzeszenia Kaszubsko Pomorskiego wydał drukiem Tekę Haftu Kaszubskiego  Szkoły Tucholskiej. Helena Grabkowska  kierowała klubem do 1983r. Wychowała wiele twórczyń, których perfekcyjne prace wysoko cenione są przez znawców tej sztuki ludowej. W 1983 r., w 70. rocznicę urodzin i Złoty Jubileusz Pracy Twórczej Helena Grabkowska przewodnictwo klubu przekazała w ręce wówczas już znanej twórczyni ludowej Marianny Weilandt, która kieruje   klubem do dzisiaj.   Od momentu powstania klubu do dziś działa on pod patronatem PSS Społem, a jego członkinie należą do Borowiackiego Towarzystwa Kultury i Stowarzyszenia Twórców Ludowych.

Klub Haftu “Złotych i Bursztynowych Barw” gromadzi w swoich szeregach 25 członkiń. Od roku 1977 klub brał i bierze udział w organizowanych przez muzea, stowarzyszenia  i placówki kultury konkursach na sztukę  ludową , które najczęściej odbywały się  i odbywają się  w Chojnicach, Bydgoszczy, Linii, Lublinie oraz Toruniu. Aktualnie od około 10 lat rokrocznie hafciarki biorą udział w konkursie na haft kaszubski w Linii, zdobywając czołowe miejsca. Prace klubu prezentowane są  na wystawach pokonkursowych  w różnych miastach na terenie kraju (w Bydgoszczy, Toruniu, Poznaniu, Lublinie, Słupsku, Gdańsku, Człuchowie, Chojnicach, Czarnej Wodzie, Warszawie  i w Tucholi). Panie uczestniczące w konkursach sztuki ludowej   zostają rokrocznie nagradzane i wyróżniane, a całe środowisko tucholskich twórczyń – hafciarek uznane jest na całym Pomorzu jako zagłębie haftu kaszubskiego. Posiadają weryfikacje artystyczne upoważniające do tytułu Twórca Ludowy.

Spod igieł w ich pracowitych rękach wychodzą  obrusy, bieżniki, serwety, zakładki, czepce oraz całe bogato haftowane ludowe stroje świetlicowe. W swoim dorobku hafciarki posiadają wiele nagród i wyróżnień, które zdobyły podczas tych konkursów. Zachwycająca uroda haftów toruje im drogę daleko poza regionem, stając się marką i znakiem rozpoznawczym regionu Borów Tucholskich. Artystyczne, misternie wykonane prace trafiają do muzeów, galerii, kościołów w kraju i za granicą oraz do zbiorów prywatnych w różnych krajach Europy i za oceanem.  Prace członkiń  klubu trafiły  do zbiorów Muzeum Etnograficznego  w Toruniu, Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy, Muzeum Historyczno-Etnograficznego w Chojnicach oraz do muzeów  w Bytowie, Gdańsku, Lublinie i Poznaniu. Prace  hafciarek   z Klubu Haftu “Złotych i Bursztynowych Barw” znalazły miejsce w zbiorach poza Polską: w Niemczech, Hiszpanii, Szwecji, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Brazylii, Meksyku, Kanadzie, USA, na Ukrainie, Białorusi, w Szwajcarii i Danii .

Oprócz  wystaw pokonkursowych członkinie klubu biorą udział w wystawach  regionalnych np. z okazji Dni Borów Tucholskich lub  prezentacji gmin i powiatów. Klub wystawia swoje prace na różnego rodzaju jarmarkach i kiermaszach sztuki ludowej, m.in: w Bydgoszczy - “Jarmark Świętojański”, Wdzydze Kiszewskie - “Jarmark sztuki ludowej”, „Żywy Skansen” w Toruniu, „Sąsiady” w Trzebiatowie,  w Tucholi : „Święto Ziemi”, „Dzień Folkloru Borowiackiego” i na  festynach szkolnych, na Zjazdach Kaszubów, w Żninie podczas „Jesieni na Pałukach”, gminnych, powiatowych i wojewódzkich imprezach dożynkowych. W swoich kronikach zanotował między innymi takie ważne wystawy jak: „A to Polskie właśnie” w Lublinie, Białymstoku, Bukowinie Tatrzańskiej, Żukowie, Oliwie, Kobylnikach, Czarnej Wodzie, Tarnowskich Górach,  Ostrowcu Świętokrzyskim oraz coroczne prezentacje podczas Europejskich Dni Kultury w Częstochowie i na poznańskim Festiwalu Przedmiotów Artystycznych.

Klub Haftu  „Złotych i Bursztynowych Barw” organizował naukę haftu w gospodarstwach agroturystycznych, prowadził zajęcia w ramach Warsztatów Edukacji Regionalnej dla nauczycieli i pracowników bibliotek, kursy w gminie Śliwice, dla uczniów Gimnazjum nr 1 w Tucholi, w Szkole Podstawowej nr 3 w Tucholi oraz w Zespole Szkół Specjalnych w Tucholi. Do 2015r. przez 13 lat prowadzone były w ramach wolontariatu stałe zajęcia w Środowiskowym Domu Samopomocy dla osób niepełnosprawnych. 

W 1977 r. Muzeum Etnograficzne w Toruniu zorganizowało konkurs  „Haft w stroju ludowym”. Hafciarki przygotowały czepce, które potem były zakupione przez różne muzea w Polsce. Takie zespoły jak “Młodzi Borowiacy”, dzisiaj już nie istniejący zespół folklorystyczny  z Bladowa, trzy zespoły z Chojnic i wiele innych również weszły w posiadanie czepców wykonanych przez tucholskie hafciarki.

Hafciarki zrzeszone w klubie żywo uczestniczą w życiu kulturalnym i społecznym miasta i powiatu.  Wspólnie z Borowiackim Towarzystwem Kultury  prowadzą działalność  w zakresie upowszechniania kultury, promocji regionu i edukacji regionalnej, współpracując z administracją samorządową ( miasto i powiat), Miejską Biblioteką Publiczną, Tucholskim Ośrodkiem Kultury, Muzeum Borów Tucholskich, Tucholskim Parkiem Krajobrazowym i Lokalną Grupą Działania „Bory Tucholskie”.

Sztuka ludowa wpisana jest  w krajobraz kulturowy Borów Tucholskich, a szczególnie haft, jest rozpoznawany jako produkt charakterystyczny dla naszego regionu. To wielki potencjał,  który  promuje nasz regionu a twórczynie postrzegane są często jako ambasadorki naszego regionu.

Dzięki wielkiej ofercie  hafciarek, ich doskonałemu  warsztatowi  kontynuowana jest praca zapoczątkowana przez Teodorę Gulgowską  z Wdzydz Kiszewskich na początku XX w., a później w dwudziestoleciu międzywojennym  rozwijana przez kursy , które prowadzone były przez  Bronisławę Wryczankę - Plińską  i Olgę Lońską  w Tucholi  i we wsiach  powiatu. Hafciarki dzięki wystawom swoich prac gromadzą wokół siebie lokalną społeczność,  umacniając w niej  wieź z kulturą regionu. Duże znaczenie  mają organizacje wspierające twórczość hafciarek. To Borowiackie Towarzystwo Kultury  i Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Prace hafciarek są swoistym produktem marketingowym, a haft kaszubski szkoły tucholskiej - znakiem rozpoznawczym dla regionu Borów. Dzięki pracy hafciarek i werbowanie do nich nowych członkiń pewne jest, że  haft z Borów nie zginie tak szybko z etnograficznej mapy Pomorza.

Wielkie podziękowania dla Wszystkich sojuszników  za wszelkie wsparcie naszej pracy. Dziękujemy Wszystkim, którzy przyczynili się do uświetnienia obchodów  naszego 40. lecia. Szczególne podziękowania kierujemy do Rady Nadzorczej i  Zarządu Powszechnej Spółdzielni Spożywców Społem w Tucholi za wsparcie finansowe i duchowe.  Bez Ich pomocy nie byłoby możliwe zrealizowanie zaplanowanych na tą okoliczność  działań.

Odeszły, ale o Nich pamiętamy  

W ciągu 40 lat ze społeczności naszego klubu odeszły, by tworzyć swój artystyczny warsztat w innym świecie na Chwałę Bożą:

Fryda Czarnowska, Eufemia Stępień, Felicja Janowicz, Cecylia Mechlińska, Helena Śledź, Helena Grabkowska, Zyta Kleszcz, Leokadia Kwasigroch, Zofia Wakarecy i Cecylia Nowak 

Cześć Ich Pamięci!

Aktualny skład osobowy

Klubu Haftu Złotych i Bursztynowych Barw

Przewodnicząca Klubu
Marianna Weilandt
Hafciarki
Halina Deja, Elżbieta Dylewska, Stefania Grala, Teresa Folega, Krystyna Jeneralska, Hanna KAmecka, Barbara Karnecka, Irena Kruse, Bronisława Mechlińska, Krystyna Mięsikowska, Grażyna Mross, Teresa Okonek, Jolanta Parszuta, Helena Pawłowska, Anna Przytarska, Barbara Rożniak, Halina Sala, Maria Sala, Ewa Siekierska, Bogusława Walkowiak Mirosława Sikora, Danuta Szulc, Iwona Ziólkowska
Pozostali członkowie
Barbara Dalke  - plecionkarstwo, Henryk Chyła – rzeźba, Waldemar Luberda – grafika, malarstwo.
Szczegóły z działalności Klubu
w latach 2011 – 2016 
1. Weryfikacje twórczyń
 - 2013 – Leokadia Kwasigroch
- 2015 -  Ewa Siekierska
2. Wystawy indywidualne
 -  2008 - Krystyna Jeneralska
 -  2010 – Hanna Kamecka
-   2013 -   Marianna Weilandt, Maria Sala, Halina Sala (wystawa rodzinna)
3.Nagrody za całokształt pracy artystycznej
  - Zofia Wakarecy
  - Teresa Folega
- Grażyna Mross
4.Darowizny dla placówek muzealnych (czepce)
  - Muzeum Etnograficzne – Warszawa
  - Muzeum – Częstochowa
 - Muzeum Etnograficzne – Toruń
 - Skansen – Wdzydze Kiszewskie
 - Muzeum Borów Tucholskich – Tuchola
5. Prace na zamówienia (promocja regionu)
 - 2011 - Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-  Pomorskiego
  - 2016 – Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki
6. Prezentacja prac w galeriach
  - Prywatna Galeria Sztuki w Gacanku
- Galeria „Bory Tucholskie”
7. Plenery
 - 2012 – Bysławek
 - 2013 -  Bysławek
- 2015 -  Trzebiatów
8. Święta, uroczystości, imprezy
- Festiwal Smaku – Gruczno
 - Dzień Bartnika
- KO – BOR – KA – Czersk
- Ogólnopolskie DNI ZIEMI – Ostrowiec Świętokrzyski
- Święta Niepodległości
- Święta Patronki Tucholi św. Małgorzaty
- Boże Ciało
- Rocznice Powrotu Miasta do Macierzy
- Święta Flagi
- Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy
9. Promocja na jarmarkach, dożynkach i  kiermaszach
 Przysiek, Barłogi, Brzeżno, Nadole, Przywidz, Somonino, Wdzydze Kiszewskie,    Piaseczno, Brusy, Bytów, Siemkowo, Wieszczyce, Lniano, Świekatowo, Silno, Targi w Warszawie, Jarmark Świąteczny w Poczdamie, Jarmark w Kreutzlingen (Szwajcaria), Wielki Mędromierz, Śliwice

10. Zajęcia edukacyjne

Bydgoszcz, Stobno, Ostrowite, Tuchola (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, MBT), Pawłowo, Ciechocin, Ogorzeliny, Ostrowite Nowe, Racławki, Nowy Dwór, Klawkowo, Kłodawa, Krajanty

                                                                                  Tuchola,     11.03.2016r.

W wernisażu uczestniczyli: Burmistrz Tucholi Tadeusz Kowalski, Przewodnicząca Rady Powiatu Tucholskiego Małgorzata Oller, Członek Zarządu Powiatu Jerzy Kowalik, Prezes PSS Społem Krystyna Klunder, Przewodniczący Rady Nadzorczej PSS Społem Andrzej Okonek, Prezes Oddziału Bydgosko-Toruńskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych Zygmunt Kędzierski, Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3 w Tucholi, Prezes Borowiackiego Towarzystwa Kultury Maria Ollick, Radna Rady Miejskiej Karolina Redlarska,  Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Chhojnicach Justyna Rząska, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Somoninie Marian Kowalewski, Przedstawiciel Tucholskiego Ośrodka Kultury Mirosława Dąbrowska, Wieloletni Organizator Konkursów Sztuki Ludowej w Linii Edmund Szymikowski, Przedstawicielki Gminnej Rady Kół Gospodyn Wiejskich w Tucholi Zenobia Majka i Wiesława Weltrowska,delegaje z zaprzyjaźnionych klubów, liczne grono znajomych i miłośników haftu. Wystawa wzbudza podziw i zachwyt odwiedzających.